CEM
Cem, Alevilerin topluca düzenledikleri ibadet töreninin adıdır. Cem kelime manasıyla "toplanmak" ve "birlik" anlamına gelmektedir.
Alevi inancına göre Cem'in tarihçesi Hz. Muhammed'in yaşadığı dönemdir. Ve ilk Cem'e Hz. Muhammed mürşitlik etmiştir.
Buna "Kırklar Cemi" de deniliyor. Cem töreninin bir değil, birden çok özelliği bu töreni klasik diyebileceğimiz tapınma törenlerinden farklılaştırır.
Her şeyden önce Cem, Cem'e gelenlerin birbirilerinden "razı" olmaları, rızalık almaları gerekiyor. Yani kırgınlık, küskünlük Cem'e başlanmadan
önce mutlaka çözüme kavuşturulur ve ondan sonra Cem başlar. Cem sadece insanın yaratıcı güce karşı günahlarının, hatalarının af olunması ve
tövbe etmesi değildir. Bununla beraber aynı zamanda insanın içinde yaşadığı topluma karşı sorumluluğunu yerine getirip getirmediğinin sorgulamasıdır.
Eğer bir kişi herhangi bir suç işlemişse ve bu suç Cem'de bulunan cemaat tarafından tespit edilmişse o kişi Cem'i yöneten "Dede" tarafından "dara" çekilir.
Buna "Darı Mansur" da denilir. Suçun derecesine göre toplumun onaylamasıyla ceza verilir. Bu arada belirtmekte fayda var. Bir kişi ne kadar ağır suç işlemişse
işlesin, o kişi asla ölümle cezalandırılmaz. Suçu ne kadar ağır olursa olsun bir kişiye verilecek en ağır ceza onu cemaatten dışlamaktır.
Bu da Alevi inancının adalet anlayışını gösterir.
Cem'de kadın erkek beraberce ibadet ederler. Dedenin duasıyla Cem başlar. Cem'de hizmetleri gören "On iki" hizmet sahibi vardır.
Cem'deki duaların içeriği genellikle Ehlibeyt'e bağlılık On İki İmamlar, Hak, Muhammed, Ali sevgisine dayanır.
Deyişlerde Alevi tarihini şekillendiren olayların geçtiği şiirler okunur. Bu deyişler eşliğinde kadınlı erkekli Semah dönülür.
Cem'e katılanlar halka şeklinde otururlar. Ve yine Cem'e katılanlar lokmalarını beraberlerinde getirirler.
Bu lokmalar ortaklaşa paylaşılır. Cem'lerdeki bazı adetler yöreden yöreye değişse de öz aynıdır.
CEM DUALARI
POST DUASI
Secde yapıp niyaz olunur. Oniki hizmet sahipleri görevlerine başlarlar. Post serilir. Görevli duasını yapar:
Bismişah Allah Allah! Cem birliğine, sohbet sırlığına, evliya keremine, uğur açıklığına, dest post eyvallah Pirim.
TEZEKKAR DUASI
Tezekkar (İbriktar) görevini yapmaya başlar (Bir bacı omuzunda havlusu, bir erkek elinde suyu ve leğeni meydandadırlar)
“Bismişah Allah Allah! Mânayı marifet, sırrı hakikat, geldi hizmeti Muhammed. Sükut et ey cemaat.” (Üç kere tekrarlar ve her söyleyişte “Allah - Muhammed - Ya Ali” diyerek leğene üç kere su damlatır.)
Dedenin önüne kadar gelerek dara durur ve görevli şu duayı okur:
Bismişah Alah Allah! Ben Gulâm-ı Kamberiyem. Etmezem Adülerden hayf. Pirimiz, Üstadımız Kırklar Meydanında Selman-ı Pak. Ber Cemali Muhammed, Kemal-i İmam Hasan, İmam Hüseyin, İmam Ali’yi Pir Bilip Verelim Muhammed Mustafa ve Ehlibeyt’ine Salavat. Cemaat hep birlikte salavat verir. “Allahümme Salli Âlâ Seyyidinâ Muhammed’in Ve’l Ala Ali Muhammed ve Ehlibeyt.” Tezekkârlar hizmette görev alanların ellerine üç kere Allah -Muhammed - Ya Ali diyerek sırayla su dökerler.
Hizmet bittikten sonra, görevli tezakkâr duasını dara durarak tekrar verir: Bismişah Allah Allah! Haydar’ın Râhında tenim oldu pak. Yüzüm sürüp dergâhına eyledim hak. Kırklar Meydanında Pirimiz, Üstâdımız İbriktar Selman-ı Pak. Şeyenlillah, Allah Eyvallah nefes pirdedir. Dede dardaki tezekkâr hizmetlilerin duasını verir:
CERAG DUASI
Çerağ hizmetlisi gelir, meydanda hazır olan mumların yakılması için önüne diz üstü oturur. Nur suresinin 35 ve 36. Ayetleri okunur.
Esirgeyen Bağışlayan Allah’ın Adıyla. Tanrı, göklerin, yerin ışıklar verenidir. Bu nur; içi çerağlı kandil nuru gibidir. Bu çerağ, bir billurun içindedir. Bu billur, parıldayan bir yıldız gibi balkıyıp durur. Yakılır; doğuluda olmayan- batılıda olmayan, mübarek kutsallaşmış zeytin ağacından. Onun yağı bir ateş, ona değmese de pek, ona dokunmasa da sanki ışık verecek. nur üstüne nurdur O. Tanrım pek iyi bilir. Kimi dilerse onu bu nuruna iletir. Hakk çalap insanlara mesel getirir durur. Her şeyi bilen odur. Her şeyi bilen odur.” (Nur, 35) “Bu ışık Allah’ın yüksek tutulmasına ve içlerinde adının anılmasına izin verildiği evlerde yakılır. Onlar buralarda sabah akşam onu tesbih Ederler.” (Nur, 36)
Çerağcı duasına devam eder. Çerağı ruşen, Fahri dervişan, Zuhuru iman, Himmeti piran, Piri Horasan, Küşad-ı meydan, Kuvve-i Abdalan, Kanuni evliya, Verelim Muhammed Mustafa ve Ehlibeyt’ine Salavat. “Allahümme Salli Âlâ Seyyidinâ Muhammed’in Ve’l Ala Ali Muhammed ve Ehlibeyt.” (Salavatı bütün cemaat verir.)
Mumlar (3 adet) şu dua ile birlikte yakılır; Bismillâhirrahmanirrahim. Lâ Feta İllâ Ali, Lâ Seyfe İllâ Zülfikar. Yaratanın nuru aşkına; Ya Allah... Ya Allah... Ya Allah. Peygamberliğin nuru aşkına; Ya Muhammed... Ya Muhammed... Ya Muhammed. Velayetin nuru aşkına; Ya Ali... Ya Ali... Ya Ali. Üç mum da yakılmıştır. Hizmetli ayakta dardadır. Devamla şu duayı okur: Çün Çerağı uyandırdık Fahr Hüdanın aşkına. Seyyid-ül Kevneyn Muhammed Mustafa’nın aşkına. Saki-i Kevser Ali’yyül Murtaza’nın aşkına. Hem Hatice-i Fatima Hayrün Nisanın aşkına. Şah Hasan, Hulki Rıza, Hem Şah Hüseyn-i Kerbela. Ol İmam-ı Etkıya Zeynel Abanın aşkına. Hem Muhammed Bakır Ol Kim Nesli Pak-i Murtaza. Cafer-üs Sadık İmam-ı Rehmüna’nın aşkına. Musa-i Kâzım Serfiraz-ı Ehl-i Hak. Hem Ali Musa Rızayı Sabiran’ın aşkına. Şah Taki ve Bâ Naki Hem Hasan-ül Askeri, Ol Muhammed Mehdi-i Sahibi Liva’nın aşkına. Pirimiz, Üstadımız Hünkâr Hacı Bektaş Veli’nin aşkına. Haşredek yanan yakılan Aşıkanın aşkına.
SUPURGECI DUASI
Süpürgeciler meydandadır. (Üç bacı) hizmet dualarını verirler;
Bismişah Allah Allah! Üç bacı idik, Gürüh-u Naci idik, Kırklar Ceminde süpürgeci idik. Süpürgeyi süpürdü Selman, körolsun Yezidi Mervan, zuhura gelsin Mehdiyi sahibi zaman. Allah Eyvallah, nefes pirimdedir.
GOZCU DUASI
Gözcü dara durur ve duasını yapar:
Bismişah Allah Allah! Allah’tan ola hidâyet. Muhammed Mustafa’dan ola şefaat. Ali’yyel Murtaza’dan ola himmet. Pirimiz, üstâdımız Gözcü Karaca Ahmet. Allah Eyvallah, nefes pirdedir.
SAKI DUASI
Sular temiz sürahilere konulmuştur. Saki bir elinde bardaklar, diğer elinde sürahisi dara durur ve duasına başlar:
Esirgeyen Bağışlayan Allah’ın adıyla Bütün canlıları sudan yarattık. (Enbiya 30) Allah her istediğine şifa verir.
Selamullah Alâ İmam Hüseyin. Evlâd-ı İmam Hüseyin. Lütfuna muhtacız eyle ihsan yâ Hüseyin. Derdimize senden derman eyle derman yâ Hüseyin. Gayri’ye muhtaç eyleme sevenleri el-aman. Sen Medet kıl bizlere her vakit yâ Hüseyin. Sed hezaren lânet olsun ol güruhu dalâle. Ahd-i bozup şehit kıldılar, onlar seni yâ Hüseyin. İsmi pakın aşkı için zikredeni koyma zulmette hergiz. Bermurad et dide-i giryan ile ağlayanı yâ Hüseyin. İznin ile su tapşırdım aşkına vermek için. Aşkınla içenlere kıl ab-i hayat yâ Hüseyin. Ber Cemal-i Muhammed, Ber Kemal-i İmam Hasan, İmam Hüseyin, İmam Ali’yi pir bilip verelim Muhammed Mustafa’ya ve Ehlibeyt’ine salavat. “Allahümme Salli Âlâ Seyyidinâ Muhammed’in Ve’l Ala Ali Muhammed ve Ehlibeyt.”
LOKMACI DUASI
Lokmacılar meydandadır. Elinde lokma dara durarak duasını verir:
Bismişah Allah Allah! Evvel Allah diyelim. Kadim Allah diyelim. Geldi Hakk sofrası, Hakk versin biz yiyelim. Demine Hû diyelim. Allah eyvallah. Nefes pirdedir.